της Βασιλικής Δραγάτση, Αύγουστος 2020
Δεν ξέρουμε σχεδόν τίποτα για αυτήν την πόλη, ίσως μόνο ότι είναι στο Μαρόκο. Κι όμως την γνωρίζουμε ή μάλλον τις σκιές της. Το φως και τις σκιές, έτσι όπως σκεπάζουν και αποκαλύπτουν πρόσωπα…
Τι είναι μια πόλη – πέρασμα; Τράνζιτο… Το όριο της απελπισίας, το όριο της ελπίδας! Και τι ήταν πραγματικά αυτή η πόλη το 1942; Δεν έχει σημασία. Για μας αυτή η πόλη ζει, υπάρχει, κινείται για πάντα στα σκηνικά του Χόλυγουντ. Η Καζαμπλάνκα δεν υπάρχει, υπάρχει μόνο η Casablanca…
Γνωρίζουμε τους δρόμους της ή μάλλον τις γωνίες της, και πάλι όχι ακριβώς. Ξέρουμε ότι κάποτε για πολύ λίγο έζησαν εκεί πέντε – έξι άνθρωποι. Ζούσαν πολύ περισσότεροι για αιώνες, αλλά για εμάς πάντα θα μετράνε εκείνοι που έζησαν για πολύ λίγο, περαστικοί για μερικούς μήνες ή για δυο – τρεις μέρες, διάστημα αρκετό, ωστόσο, για να θρέψουν τη μυθολογία μας. Ο Ρικ, η Ιλσα, ο Βίκτωρ, ο Λουί, ο Σαμ…
“Sam, I thought I told you never to play…” Η φράση μένει μετέωρη, ο πιανίστας απομακρύνεται και τους αφήνει μόνους (;) στο γεμάτο μπαρ. Το τραγούδι, η απαγόρευση, η ανάμνηση… Κι εμείς ως άλλοι Ρικ έχουμε κλείσει το ραδιόφωνο ή έχουμε φύγει τρέχοντας για να μην ακούσουμε εκείνο το τραγούδι, το ίδιο τραγούδι που έχουμε μάθει απ’ έξω. Και πάντα κάποιος ή κάποια που μας κοιτάζει με υγρά μάτια και ψάχνει εμφατικά στις σκιές μας να δει αν θυμόμαστε. Ναι, θυμόμαστε! Μόνο που για άλλους η ανάμνηση είναι νοσταλγία, αλαζονική επιβεβαίωση, για άλλους ματαίωση, υπενθύμιση μιας συντριπτικής ήττας…
“We will always have Paris”. Εδώ η ανάμνηση ακούγεται σχεδόν παρηγορητική, μετατρέπεται σε πολύτιμο φορτίο, αυτό που μπορεί να μας κρατήσει στη ζωή, τα «κρυμμένα τιμαλφή μας»… Η αβεβαιότητα ενός μέλλοντος ενώ μαίνεται ο πόλεμος (κι εδώ η Τέχνη ταυτίζεται με τη ζωή) αίρεται από τη βεβαιότητα ενός κόσμου που υπήρξε και φέρουμε εντός μας… Το Παρίσι είναι, ήταν ο παλιός μας κόσμος, εκεί που ο έρωτας μπορούσε να ανθίσει σε ένα cafe, ακριβώς τη μέρα που έμπαιναν οι Γερμανοί: «Not an easy day to forget. I remember every detail. The Germans wore grey, you wore blue”. Ο Ρικ θυμάται, πάντα θυμάται, μιλάει στην Ιλσα ενώπιον του συζύγου της κι εκείνη χαμογελά αμήχανα. Σαν να της λέει: «Εσύ παίζεις με την ανάμνηση, εγώ όχι». Η συνενοχή τους, απομεινάρι αυτού που κάποτε υπήρξαν ή που θα μπορούσαν να είχαν υπάρξει…
“One day you will understand”, το παιχνίδι που στήνει για να την διώξει. Η θυσία του στο όνομα ενός ανυπέρβλητου χρέους! Ο πόλεμος είναι εκεί, όπως και του καθενός το καθήκον, και εκείνο το μπουκάλι νερό του Vichy πρέπει να πεταχτεί στα σκουπίδια… The End… Η απομυθοποιητική σκέψη ότι ίσως ο Ρικ να έδιωχνε την Ιλσα έτσι κι αλλιώς , ψιθύριζοντάς της “Her’s looking at you, kid”, ξορκίζεται. Δεν θα το μάθουμε ποτέ!
