Δύο αγαπημένες ταινίες και μια εξαίσια σύμπτωση: οι ήρωες έχουν τα ίδια ονόματα και συναντιούνται σε μια ιστορία σκληρότητας και σε μια άλλη άφατης τρυφερότητας…
«Το τραγούδι του Φοίνικα» (Phoenix), Κρίστιαν Πέτζολντ, 2014
1945, η Νέλλη απελευθερώνεται από στρατόπεδο συγκέντρωσης, παραμορφωμένη… Έχει κληρονομήσει μια τεράστια περιουσία και κάνει πλαστική… Μπορεί να φύγει, να πάει στο Ισραήλ, οπουδήποτε! Η Νέλλη, όμως, πρέπει να γυρίσει στο Βερολίνο, να βρει τον Γιοχάνες, που εκείνη μόνο φώναζε Τζόνυ!
Τον Τζόνυ, τον πιανίστα, τον άντρα της… Σε ένα ξεπεσμένο καμπαρέ για μεθυσμένους Αμερικάνους… Ο Τζόνυ δεν είναι πια πιανίστας, παιδί για όλες τις δουλειές κατάντησε… «Μοιάζεις με κάποια που πέθανε, θες να παραστήσεις ότι είσαι εκείνη, να πάρω την περιουσία της; Θα σου δώσω αμοιβή!»… Του συστήνεται ως Εσθήρ…
Όχι, δεν είναι μια ταινία για το Ολοκαύτωμα αυτή… Είναι μια ταινία για τους δυο τους. Εκείνου η μόνη αγωνία να μεταμορφώσει την Εσθήρ σε Νέλλη, εκείνης αν θα μπορέσει ο Τζόνυ να διακρίνει ότι Εσθήρ δεν υπάρχει… Υπάρχει μόνο η γυναίκα του, η τραγουδίστρια Νέλλη..
Υπακούει στις εντολές του, τον ρωτάει επίμονα αν θυμάται, τι θυμάται… Τις μόνες φορές που λάμπουν τα μάτια του είναι από ενθουσιασμό για τη σίγουρη επιτυχία του σχεδίου, αλλά δεν την αναγνωρίζει… Το κορμί της, τη φωνή της, τις χειρονομίες της… Τίποτα! Ο Τζόνυ έχει μπει οριστικά στον κόσμο της λήθης!
«Κανείς δεν θέλει να βλέπει αυτούς που γυρίζουν από τα στρατόπεδα… Είναι παραμορφωμένοι, άσχημοι», της λέει. Και η Νέλλη σιωπά και μες τη σιωπή της θρέφει την αγάπη της, θρέφει την προσμονή της, θρέφει τη δύναμή της, προετοιμάζεται για την αλήθεια. Η Νέλλη είναι ο κόσμος της ανελέητης μνήμης…
Η λίστα του μπακάλη με τα γράμματα της Νέλλης… «Προσπάθησε να μιμηθείς τον γραφικό της χαρακτήρα»… Και η Νέλλη/Εσθήρ από την πρώτη στιγμή γράφει τέλεια, ο Τζόνυ ενθουσιάζεται και πάλι δεν καταλαβαίνει… «Μόνο τη λίστα του μπακάλη κράτησες από κείνη;», τον ρωτάει! Η Νέλλη τα γράμματα του Τζόνυ θα τα αναγνώριζε όπου και να τα έβλεπε… Η Νέλλη παραμένει προπολεμική, συναισθηματική φιγούρα, ο Τζόνυ έχει εισέλθει οριστικά στην επικράτεια του κέρδους…
Βήμα, βήμα η αποκάλυψη … Βήμα, βήμα η βουβή απογοήτευση της Νέλλης, μέχρι την ώρα που θα φύγει, αποκαλύπτοντάς του πάλι βουβά την αλήθεια… Ο Τζόνυ όλα τα είχε υπολογίσει, εκτός από ένα: Αν η Νέλλη που νόμιζε ότι κατασκεύασε, θα μπορούσε να τραγουδήσει… Μα ναι, μπορούσε! Η σιωπή της ήταν απλά η δύναμή της…
Λιμάνι των Αποκλήρων
Και η ιστορία της τρυφερότητας…
«Λιμάνι των Αποκλήρων»(Quai des Brumes) , Μαρσέλ Καρνέ, 1938
Η Χάβρη του μισοσκόταδου και της ομίχλης, των τυχαίων συναντήσεων του λιμανιού… Εκεί θα συναντηθούν ο λεγεωνάριος Ζαν και η μικρή Νέλλη… Έτσι την αποκαλεί εκείνος: «Μικρή». Δεν είναι και τόσο βέβαια… Ένα πλάσμα μόνο και μελαγχολικό είναι και ο Ζαν το ξέρει.
Ο έρωτάς τους κρατάει ένα βράδυ: ένα πανηγύρι, μια βόλτα, το ξενοδοχείο, το ξημέρωμα… Ο συμπυκνωμένος χρόνος της τραγωδίας…
-Χθες το βράδυ μου είπε ότι μ’ αγαπάς
– Στον ύπνο σου θα το είδες, μικρή…
Μα και βέβαια την αγαπάει, θα δώσει τη ζωή του για να τη σώσει… Την αγαπάει υπόκωφα, χωρίς να το κραυγάζει, είναι ό,τι τον συνδέει με τον κόσμο της τρυφερότητας που στις περιπέτειές του έχει ξεχάσει. Είναι ό,τι τον συνδέει με την ανθρωπιά!
Ω ναι, θα μπορούσε να είναι κυνικός με τη μικρή του, θα μπορούσε να σταθεί στην απόκοσμη ομορφιά της ή στις φήμες που κυκλοφορούν για κείνη… Αλλά ο Ζαν είναι γενναίος και καταδικασμένος και αναγνωρίζει εντός της μια αθωότητα που θα μπορούσε να είναι και δική του..
«Αν μου’ λεγε μια άλλη ότι μ’ αγαπάει θα γέλαγα, αλλά με σένα είναι όμορφα»… Αξίζει κάθε χιλιοστό της αγάπης της, κάθε της βλέμμα , κάθε χάδι της… Εκείνη ίσως διακρίνει σ’ αυτόν τον σωτήρα της, εκείνος βλέπει το τέλος του, αλλά τουλάχιστον να είναι ηρωικό!
Κι έπειτα οι γύρω, ένας κόσμος που κινείται εναντίον τους και τους αφήνει χωρίς ανάσα… Το κορίτσι όμως σώζεται, το κορίτσι θα ζήσει φέροντας εντός της την ανάμνηση εκείνου του άντρα που ένα βράδυ πέρασε, της άλλαξε τη ζωή για πάντα κι εξαφανίστηκε στην ομίχλη..
-Έχεις ωραία, μάτια, ξέρεις!
-Φιλήστε με
-Νέλλυ
-Φίλησέ με πάλι..
Μια συγκλονιστική κινηματογραφική σκηνή, ένα πρώτο φιλί σε έναν τοίχο και τα δεκαεννέα δευτερόλεπτα που είναι πάντα αρκετά… Κτήμα ες αεί!