«Εσύ Ταλιμπάν , μού απαγορεύεις το σχολείο. Δε θα μπορέσω να γίνω γιατρός . Σκέψου όμως : Μια μέρα κι εσύ θ’ αρρωστήσεις»
«Να ξαπλώνεις στο κρεβάτι μ έναν γέρο , σα να κάνεις έρωτα με καλαμπόκι μαλακό και μουχλιασμένο»
Η ποίηση LandaI, είναι «ένα ξίφος που τρυπά την καρδιά». LandaI, στη διάλεκτο των Αφγανών Παστούν ( Pashtun) σημαίνει μικρό, δηλητηριώδες φίδι . Οι Αφγανές γυναίκες , δεν έχουν άλλο τρόπο να αντισταθούν, να εκτονωθούν, να κραυγάσουν, να επαναστατήσουν, να βγάλουν γλώσσα. Γλώσσα που ακόμα και τιμωρημένη, κομμένη δηλαδή κυριολεκτικά, μπορεί και κόκαλα τσακίζει.
LandaI:Η ποίηση των Αφγανών γυναικών. Η Magna Carta τους. Χάρτα διακήρυξης των δικαιωμάτων τους και της καθημερινής ζωής τους. Σύντομοι, περιεκτικοί , ομοιοκατάληκτοι στίχοι . Εύκολα απομνημονεύονται , εύκολα διαδίδονται και το προσωπικό γίνεται συλλογικό. Κι εκεί που η δύναμη των Ταλμπάν επάνω στις γυναίκες έμοιαζε να γίνεται σιγά σιγά παρελθόν , εδώ και λίγες ημέρες επανέρχεται δραματικά στο προσκήνιο. Τότε, σ εκείνο το μακρινό 1996, όταν οι Ταλιμπάν είχαν καταλάβει την Καμπούλ , η αληθινή ιστορία της Παρβάνα ( The Bread winner ) γραμμένη από την Καναδή ακτιβίστρια συγγραφέα Deborah Ellis, είχε συγκλονίσει . Η μικρή Παρβάνα, είχε τότε αφηγηθεί στη συγγραφέα, πώς έζησε τον εμφύλιο πόλεμο, πώς κλείδωσαν τη δασκάλα μητέρα της σ ένα δωμάτιο και την άφησαν εκεί ζωντανή νεκρή, πώς η ίδια, η μικρή ηρωίδα έκοψε τα μαλλιά της , ντύθηκε αγόρι και άρχισε να μαζεύει τα κόκκαλα των νεκρών από το νεκροταφείο της πόλης της- δουλειά που της απέφερε κάποια χρήματα για να μη πεθάνουν από πείνα – και πώς ο ακρωτηριασμένος πατέρας της, ανάπηρος πολέμου πούλησε το ξύλινο πόδι του σε μια εξευτελιστική τιμή. Ένας σύγχρονος Αμάλ σάμπως, για να θυμηθούμε το γνωστό λυρικό έργο του G. Menotti, « Ο Αμάλ και οι νυχτερινοί επισκέπτες», μόνο που στη ζωή της Παρβάνα, ούτε αίσιο τέλος είχε η πράξη του πατέρα, ούτε οι τρεις καλοί μάγοι της φανερώθηκαν ποτέ. Στη δική της ζωή και στην κλεμμένη της παιδική ηλικία που βουτήχτηκε μέσα στη βία και στην οδύνη, μοναδικός, φρικτός επισκέπτης ήταν ο φονταμενταλισμός.
Σήμερα, το Αφγανιστάν μετράει περίπου 15 εκατομμύρια γυναίκες . Από αυτές, τα 11 περίπου εκατομμύρια ζουν φυλακισμένες, ενώ όπως υπολογίζεται μόνο οι 700.000 γυναίκες έχουν πρόσβαση στη μάθηση και μπορούν να φτάσουν ως το λύκειο. Ένα τραγικό ποσοστό του σχεδόν 5%.
Η πλειοψηφία είναι λογοδοσμένη από τη βρεφική ηλικία, πουλημένη σα δούλα από την οικογένειά της σ ένα άνδρα , συνήθως πολύ μεγαλύτερης ηλικίας, γιατί αυτός ξέρει . Έχει πείρα! Στην κακομεταχείριση , στον ξυλοδαρμό, στο μαστίγωμα , στον βιασμό και στον εξευτελισμό. Έτσι , για προκαταβολικό σωφρονισμό. Για να μάθει η καριόλα να γεννιέται γυναίκα!
« Μικρή τουλίπα, πεθαίνει πριν ανθίσει , κι ο άνεμος στην έρημο σκορπίζει τα εύθραυστα πέταλά της…»
Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίματου σκοταδισμού , ανθίζει η εικαστικός η Ommolbahni Shamsia Hassani,που επιλέγει να αντισταθεί, να υψώσει τη φωνή και τη γροθιά της με τη δύναμη της τέχνη της . Καθηγήτρια γλυπτικής η ίδια στο Παν/μιο της Καμπούλ, γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1998 από γονείς πρόσφυγες πολέμου με καταγωγή από την επαρχία Κανταχάρ. Το 2005 επιστρέφει στον τόπο της και σπουδάζει στο Παν/μιο της Καμπούλ. Λίγο αργότερα, σ ένα σεμινάριο που οργανώνεται στο πλαίσιο της δράσης Η Επικοινωνία ως Αντίσταση,συναντιέται στην Καμπούλ με τον Βρετανό «καλλιτέχνη του δρόμου» Chu, και η Hassani,έρχεται σε επαφή με την Street Art. Έκτοτε , με την πίστη ότι η τέχνη ημερώνει τα ένστικτα , καθώς ενώνει τους ανθρώπους στη χαρά, στη θλίψη,στον πόνο , αποφασίζει να αφηγηθεί την περιπέτεια των γυναικών της χώρας της επάνω στα κτήρια της Καμπούλ, τα πληγωμένα από τις σφαίρες και τις αναμνήσεις του πολέμου. Η ίδια λέει : « Είμαι από το Αφγανιστάν . Μια χώρα πολέμου. Ας φέρουμε λοιπόν Eιρήνη με την Τέχνη». Γίνεται έτσι η πρώτη «καλλιτέχνις δρόμου»που τολμά να εκθέσει σε δημόσια θέα, σκέψεις γνώμη, θέσεις .. “ Θέλω να υπενθυμίσω στους ανθρώπους πως οι γυναίκες υπάρχουμε» μας λέει . Στις τοιχογραφίες της, γυναίκες μαυροφορεμένες, γυναίκες πρόσφυγες , γυναίκες ονειροπόλες, γυναίκες στοχαστικές , γυναίκες μοναχικές , γυναίκες ελπιδοφόρες, γυναίκες καλλιτέχνες , γυναίκες μητέρες . Γυναίκες, που αξίζει να αγαπηθούν και να λάβουν τόσα, όσα όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται, διαδηλώνουν στους τοίχους της πρωτεύουσας, τον πόνο και την ελπίδα των γυναικών του Αφγανιστάν και όχι μόνο. Γυναίκες της κραυγής χωρίς στόμα! « Δεν κάνω Ισλαμική τέχνη» διευκρινίζει , πώς άλλωστε, αφού η τέχνη απευθύνεται σε όλους μας και στον καθένα μας ξεχωριστά, μιλώντας κυρίως για όσα ενώνουν τους ανθρώπους μεταξύ τους.Με το σύνθημα « Η τέχνη αλλάζει το μυαλό των ανθρώπων και οι άνθρωποι τον κόσμο» η Shamsia Hassani, στις 14 Ιουνίου του 2013 δημιουργεί στην Γενεύη , επάνω στο κτίριο της Ένωσης των Εργατών μια σύνθεση προσφύγων γυναικών. Η ημερομηνία αυτή είναι συμβολική. Αναφέρεται στην Απεργία των Γυναικών του 1991. Τότε , 500.000 γυναίκες διαδήλωναν, με αίτημα την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών εργατών. Σήμερα η S. Hassani μπροστά στον κίνδυνο των Ταλιμπάν αφηγείται στους τοίχους της Καμπούλ, τον τρόμο, τον σκοταδισμό, κυρίως τη ματαίωση της ελπίδας. Στο Πολιτιστικό Κέντρο της πρωτεύουσας, στη μια πλευρά του τοίχου, μια γυναίκα καθισμένη κάτω από μια σκάλα. Είναι καλυμμένη με την Μπούργκα. Από κάτω διαβάζουμε: « Το νερό, ίσως να ξανατρέξει στο στεγνό ποτάμι, μα τι θα το κάνεις το ψόφιο ψάρι»; Εργάζεται γρήγορα και με φθηνά υλικά. Μέσα σε δέκα λεπτά , το πολύ ένα τέταρτο το έργο πρέπει να τελειώνει. Αλλιώς κινδυνεύει να προπηλακιστεί, να συλληφθεί, να ξυλοκοπηθεί, να βιαστεί. Σήμερα με τους Ταλιμπάν άρχοντες στην πόλη της Καμπούλ, η ζωή της κινδυνεύει. Ελπίζουμε μόνο να έχει προλάβει να φύγει. Θέλει και αρετή, αλλά και πολλή τόλμη η ελευθερία. Και η τόλμη της Hassani κάνει σήμερα τον γύρο του κόσμου. Μαζί και η αρετή της στην πίστη, πως η τέχνη είναι πράξη πολιτική και βαθύτατα ουμανιστική . Μια street artist, πικραλίδα σε πεδίο βολής, η γυναίκα, η εικαστικός. Ommolbahni Shamsia Hassani. Σαν την πικραλίδα μέσα στη γλάστρα, ένα από τα πιο πρόσφατα έργα της . Την προσφέρει στον θηριώδη μαυροφορεμένο Ταλιμπάν , το κορίτσι με το γαλάζιο φόρεμα και το κόκκινο μαντήλι στο κεφάλι. Το κορίτσι χωρίς στόμα . Με ένα φόρεμα σαν το γαλάζιο του ουρανού και ένα μαντήλι, κόκκινο σαν το αίμα . Ο φονταμενταλιστής, μαχητής Ταλιμπάν, στέκει μπροστά της σε στάση προσοχής, και την κοιτά αμήχανος . Δε ξέρω στη γλώσσα τη δική της , στη δική μου όμως γλώσσα, πικραλίδα είναι το άγριο ραδίκι, το ανυπότακτο. Το λέμε και ταραξάκο, γιατί θεραπεύει λέει τις ταραχές …
Εύχομαι ετούτο το αγριοράδικο του Αφγανιστάν , να φυτρώνει τώρα σε πιο γόνιμα εδάφη .
