kamtsis, Author at Hamlet-talks

Rada Akbar- Visual artist & photographer

Η Rada Akbar στις αρχές του 2021 δηλώνει πως οι Αφγανές γυναίκες δεν είναι θύματα αλλά ηρωίδες. Η Rada Akbar, στις αρχές του 2021, νοικιάζει μία γκαλερί όπου πρόκειται να εκθέσει τα νέα της έργα με θέμα τις ανεξιχνίαστες δολοφονίες «σημαντικών» γυναικών της χώρας. Με την χαρά που συνοδεύει το μοίρασμα της τέχνης, η έκθεση ξεκινά με ούριους ανέμους κι οιωνούς. Οι Ταλιμπάν, όμως, μήνες πριν την κατάληψη της εξουσίας δηλώνουν πανταχού παρόντες. Και βάζοντας μπρος τους μηχανισμούς της καταστολής της τέχνης απειλούν την Akbar η οποία αναγκάζεται να μετατρέψει την δια ζώσης παρουσία της έκθεσης της σε διαδικτυακή. Μετά την κατάληψη της εξουσίας, το τηλέφωνο της χτυπά και μία γυναίκα δημοσιογράφος των New York Times της ζητά φωτογραφικό υλικό από το σπίτι και τη χώρα της. Με την ρώμη που συχνά συνοδεύει τον πραγματικό καλλιτέχνη εκείνη στέλνει πάραυτα το υλικό με μοναδική απαίτηση το ανώνυμο «ανέβασμα» του. Έχοντας πια διαφύγει τη χώρα και ίσως τον κίνδυνο, οι σπαρακτικές εικόνες εγκατάλειψης ζωής και κεκτημένων βρίσκονται πλέον στην ιστοσελίδα των New York Times επώνυμα κι απόλυτα επώδυνα.

Shamsia Hassani, η πικραλίδα του Αφγανιστάν

«Εσύ Ταλιμπάν , μού απαγορεύεις το σχολείο. Δε θα μπορέσω να γίνω γιατρός . Σκέψου όμως : Μια μέρα κι εσύ θ’ αρρωστήσεις»

«Να ξαπλώνεις στο κρεβάτι μ έναν γέρο , σα να κάνεις έρωτα με καλαμπόκι μαλακό και μουχλιασμένο»

Η ποίηση LandaI, είναι «ένα ξίφος που τρυπά την καρδιά». LandaI, στη διάλεκτο των Αφγανών Παστούν ( Pashtun) σημαίνει μικρό, δηλητηριώδες φίδι . Οι Αφγανές γυναίκες , δεν έχουν άλλο τρόπο να αντισταθούν, να εκτονωθούν, να κραυγάσουν, να επαναστατήσουν, να βγάλουν γλώσσα. Γλώσσα που ακόμα και τιμωρημένη, κομμένη δηλαδή κυριολεκτικά, μπορεί και κόκαλα τσακίζει.
LandaI:Η ποίηση των Αφγανών γυναικών. Η Magna Carta τους. Χάρτα διακήρυξης των δικαιωμάτων τους και της καθημερινής ζωής τους. Σύντομοι, περιεκτικοί , ομοιοκατάληκτοι στίχοι . Εύκολα απομνημονεύονται , εύκολα διαδίδονται και το προσωπικό γίνεται συλλογικό. Κι εκεί που η δύναμη των Ταλμπάν επάνω στις γυναίκες έμοιαζε να γίνεται σιγά σιγά παρελθόν , εδώ και λίγες ημέρες επανέρχεται δραματικά στο προσκήνιο. Τότε, σ εκείνο το μακρινό 1996, όταν οι Ταλιμπάν είχαν καταλάβει την Καμπούλ , η αληθινή ιστορία της Παρβάνα ( The Bread winner ) γραμμένη από την Καναδή ακτιβίστρια συγγραφέα Deborah Ellis, είχε συγκλονίσει . Η μικρή Παρβάνα, είχε τότε αφηγηθεί στη συγγραφέα, πώς έζησε τον εμφύλιο πόλεμο, πώς κλείδωσαν τη δασκάλα μητέρα της σ ένα δωμάτιο και την άφησαν εκεί ζωντανή νεκρή, πώς η ίδια, η μικρή ηρωίδα έκοψε τα μαλλιά της , ντύθηκε αγόρι και άρχισε να μαζεύει τα κόκκαλα των νεκρών από το νεκροταφείο της πόλης της- δουλειά που της απέφερε κάποια χρήματα για να μη πεθάνουν από πείνα – και πώς ο ακρωτηριασμένος πατέρας της, ανάπηρος πολέμου πούλησε το ξύλινο πόδι του σε μια εξευτελιστική τιμή. Ένας σύγχρονος Αμάλ σάμπως, για να θυμηθούμε το γνωστό λυρικό έργο του G. Menotti, « Ο Αμάλ και οι νυχτερινοί επισκέπτες», μόνο που στη ζωή της Παρβάνα, ούτε αίσιο τέλος είχε η πράξη του πατέρα, ούτε οι τρεις καλοί μάγοι της φανερώθηκαν ποτέ. Στη δική της ζωή και στην κλεμμένη της παιδική ηλικία που βουτήχτηκε μέσα στη βία και στην οδύνη, μοναδικός, φρικτός επισκέπτης ήταν ο φονταμενταλισμός.

Σήμερα, το Αφγανιστάν μετράει περίπου 15 εκατομμύρια γυναίκες . Από αυτές, τα 11 περίπου εκατομμύρια ζουν φυλακισμένες, ενώ όπως υπολογίζεται μόνο οι 700.000 γυναίκες έχουν πρόσβαση στη μάθηση και μπορούν να φτάσουν ως το λύκειο. Ένα τραγικό ποσοστό του σχεδόν 5%.

Η πλειοψηφία είναι λογοδοσμένη από τη βρεφική ηλικία, πουλημένη σα δούλα από την οικογένειά της σ ένα άνδρα , συνήθως πολύ μεγαλύτερης ηλικίας, γιατί αυτός ξέρει . Έχει πείρα! Στην κακομεταχείριση , στον ξυλοδαρμό, στο μαστίγωμα , στον βιασμό και στον εξευτελισμό. Έτσι , για προκαταβολικό σωφρονισμό. Για να μάθει η καριόλα να γεννιέται γυναίκα!

« Μικρή τουλίπα, πεθαίνει πριν ανθίσει , κι ο άνεμος στην έρημο σκορπίζει τα εύθραυστα πέταλά της…»

Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίματου σκοταδισμού , ανθίζει η εικαστικός η Ommolbahni Shamsia Hassani,που επιλέγει να αντισταθεί, να υψώσει τη φωνή και τη γροθιά της με τη δύναμη της τέχνη της . Καθηγήτρια γλυπτικής η ίδια στο Παν/μιο της Καμπούλ, γεννήθηκε στην Τεχεράνη το 1998 από γονείς πρόσφυγες πολέμου με καταγωγή από την επαρχία Κανταχάρ. Το 2005 επιστρέφει στον τόπο της και σπουδάζει στο Παν/μιο της Καμπούλ. Λίγο αργότερα, σ ένα σεμινάριο που οργανώνεται στο πλαίσιο της δράσης Η Επικοινωνία ως Αντίσταση,συναντιέται στην Καμπούλ με τον Βρετανό «καλλιτέχνη του δρόμου» Chu, και η Hassani,έρχεται σε επαφή με την Street Art. Έκτοτε , με την πίστη ότι η τέχνη ημερώνει τα ένστικτα , καθώς ενώνει τους ανθρώπους στη χαρά, στη θλίψη,στον πόνο , αποφασίζει να αφηγηθεί την περιπέτεια των γυναικών της χώρας της επάνω στα κτήρια της Καμπούλ, τα πληγωμένα από τις σφαίρες και τις αναμνήσεις του πολέμου. Η ίδια λέει : « Είμαι από το Αφγανιστάν . Μια χώρα πολέμου. Ας φέρουμε λοιπόν Eιρήνη με την Τέχνη». Γίνεται έτσι η πρώτη «καλλιτέχνις δρόμου»που τολμά να εκθέσει σε δημόσια θέα, σκέψεις γνώμη, θέσεις .. “ Θέλω να υπενθυμίσω στους ανθρώπους πως οι γυναίκες υπάρχουμε» μας λέει . Στις τοιχογραφίες της, γυναίκες μαυροφορεμένες, γυναίκες πρόσφυγες , γυναίκες ονειροπόλες, γυναίκες στοχαστικές , γυναίκες μοναχικές , γυναίκες ελπιδοφόρες, γυναίκες καλλιτέχνες , γυναίκες μητέρες . Γυναίκες, που αξίζει να αγαπηθούν και να λάβουν τόσα, όσα όλοι οι άνθρωποι δικαιούνται, διαδηλώνουν στους τοίχους της πρωτεύουσας, τον πόνο και την ελπίδα των γυναικών του Αφγανιστάν και όχι μόνο. Γυναίκες της κραυγής χωρίς στόμα! « Δεν κάνω Ισλαμική τέχνη» διευκρινίζει , πώς άλλωστε, αφού η τέχνη απευθύνεται σε όλους μας και στον καθένα μας ξεχωριστά, μιλώντας κυρίως για όσα ενώνουν τους ανθρώπους μεταξύ τους.Με το σύνθημα « Η τέχνη αλλάζει το μυαλό των ανθρώπων και οι άνθρωποι τον κόσμο» η Shamsia Hassani, στις 14 Ιουνίου του 2013 δημιουργεί στην Γενεύη , επάνω στο κτίριο της Ένωσης των Εργατών μια σύνθεση προσφύγων γυναικών. Η ημερομηνία αυτή είναι συμβολική. Αναφέρεται στην Απεργία των Γυναικών του 1991. Τότε , 500.000 γυναίκες διαδήλωναν, με αίτημα την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών εργατών. Σήμερα η S. Hassani μπροστά στον κίνδυνο των Ταλιμπάν αφηγείται στους τοίχους της Καμπούλ, τον τρόμο, τον σκοταδισμό, κυρίως τη ματαίωση της ελπίδας. Στο Πολιτιστικό Κέντρο της πρωτεύουσας, στη μια πλευρά του τοίχου, μια γυναίκα καθισμένη κάτω από μια σκάλα. Είναι καλυμμένη με την Μπούργκα. Από κάτω διαβάζουμε: « Το νερό, ίσως να ξανατρέξει στο στεγνό ποτάμι, μα τι θα το κάνεις το ψόφιο ψάρι»; Εργάζεται γρήγορα και με φθηνά υλικά. Μέσα σε δέκα λεπτά , το πολύ ένα τέταρτο το έργο πρέπει να τελειώνει. Αλλιώς κινδυνεύει να προπηλακιστεί, να συλληφθεί, να ξυλοκοπηθεί, να βιαστεί. Σήμερα με τους Ταλιμπάν άρχοντες στην πόλη της Καμπούλ, η ζωή της κινδυνεύει. Ελπίζουμε μόνο να έχει προλάβει να φύγει. Θέλει και αρετή, αλλά και πολλή τόλμη η ελευθερία. Και η τόλμη της Hassani κάνει σήμερα τον γύρο του κόσμου. Μαζί και η αρετή της στην πίστη, πως η τέχνη είναι πράξη πολιτική και βαθύτατα ουμανιστική . Μια street artist, πικραλίδα σε πεδίο βολής, η γυναίκα, η εικαστικός. Ommolbahni Shamsia Hassani. Σαν την πικραλίδα μέσα στη γλάστρα, ένα από τα πιο πρόσφατα έργα της . Την προσφέρει στον θηριώδη μαυροφορεμένο Ταλιμπάν , το κορίτσι με το γαλάζιο φόρεμα και το κόκκινο μαντήλι στο κεφάλι. Το κορίτσι χωρίς στόμα . Με ένα φόρεμα σαν το γαλάζιο του ουρανού και ένα μαντήλι, κόκκινο σαν το αίμα . Ο φονταμενταλιστής, μαχητής Ταλιμπάν, στέκει μπροστά της σε στάση προσοχής, και την κοιτά αμήχανος . Δε ξέρω στη γλώσσα τη δική της , στη δική μου όμως γλώσσα, πικραλίδα είναι το άγριο ραδίκι, το ανυπότακτο. Το λέμε και ταραξάκο, γιατί θεραπεύει λέει τις ταραχές …

Εύχομαι ετούτο το αγριοράδικο του Αφγανιστάν , να φυτρώνει τώρα σε πιο γόνιμα εδάφη .

Από το Creators project

Θέατρο σκιών για ενήλικες στο Παρίσι; Κι όμως υπάρχει.

Το 1881, 10 μόλις χρόνια από την Κομμούνα του Παρισίου, η Μονμάρτη έχει, ήδη, μετατραπεί από επίκεντρο αιματοχυσίας σε πόλο έλξης ριζοσπαστικών καλλιτεχνών. Με την ιστορία να μαρτυρά ότι, ενδεχομένως, η καλλιτεχνική αυτή «μάζωξη» να χρηματοδοτήθηκε από το κράτος σε μια προσπάθεια προσφοράς στον λαό φθηνού και γρήγορου θεάματος ως αντίδοτο στις σφαγές της Κομμούνας, η τέχνη βρέθηκε ασυγκράτητη να ανοίγει τα φτερά της προς νέους επαναστατικούς δρόμους.

Με τον Rodolphe Salis να οσμίζεται της καλλιτεχνικές ζυμώσεις της εποχής και περιοχής και να εγκαινιάζει το -μετέπειτα περίφημο- καμπαρέ «Le chat Noir», οι προοδευτικοί καλλιτέχνες της περιόδου βρήκαν το απόλυτο στέκι και την νέα δημιουργική τους πατρίδα στην καρδιά του Παρισιού. Ανάμεσα λοιπόν στους θαμώνες βρίσκονταν μεταξύ άλλων οι: Jane Avril, Claude Debussy, Jules Laforgue, Yvette Guilbert, Charles Moréas, Emile Goudeau, Aristide Bruant, Paul Signac, August Strindberg, George Auriol, Marie Krysinska και Henri de Toulouse-Lautrec. Με την επιτυχία να διαγράφεται αλματώδης, το «Le Chat Noir» μετακομίζει σε λίγα μόλις χρόνια, το 1885, σε έναν νέο μεγαλύτερο χώρο που έμελλε να αποτελέσει εύφορο έδαφος για την μεγαλύτερη καινοτομία και προσφορά του στην παγκόσμια τέχνη.

Με το άνοιγμα του νέου αυτού χώρου, ο ζωγράφος Henry Sommer και ο ποιητής George Auriol εγκαινιάζουν μία νέα σκηνή αφιερωμένη στην δημιουργία παραστάσεων κουκλοθέατρου για ενήλικες. Όταν ο Henri Riviere θα απλώσει ένα πανί επάνω σε μία από τις κούκλες φωτίζοντας την από πίσω, θα φυτευτεί το ζιζάνιο της δημιουργίας ενός θεάτρου σκιών αποκλειστικά για ενήλικες.

Κι αν, λοιπόν, το κουκλοθέατρο φέρνει παιδικές μνήμες από ανήσυχα απογεύματα στην αγκαλιά κάποιας μαμάς και το θέατρο σκιών, μνήμες από απογεύματα με Καραγκιόζη στο χωριό την ώρα του ηλιοβασιλέματος με μυρωδιά από μαλλί της γριάς, ο Riviere υπηρετώντας τον σκοπό της τέχνης ως ανατρεπτικής tour de force ανανέωσε πλήρως το είδος. Ξεφεύγοντας από τις οικείες χάρτινες κούκλες, δημιούργησε αιχμηρές κούκλες από τσίγκο. Ενώ, ικανοποιώντας τον διακαή πόθο της συνεργατικής καλλιτεχνικής παραγωγής χρησιμοποιεί για τις παραστάσεις του κείμενα γνωστών συγγραφέων της εποχής. Δημιουργεί, λοιπόν, κατά την διάρκεια των επόμενων ετών, έως το 1897, πάνω από 40 διαφορετικές παραγωγές θεάτρου σκιών για την κάθε μια από τις οποίες απασχολούνταν τουλάχιστον 20 διαφορετικοί καλλιτέχνες.

Το αποτέλεσμα ήταν, λοιπόν, μια σειρά παραγωγών διαφορετικού ύφους, που εκτείνονταν από το επικό ναπολεονικό δράμα «L ’Epopée», στο φαντασιακό «La Tentation de saint Antoine» έως το ποιητικό «La Marche à l’Étoile» σε κείμενο και μουσική του Georges Fragerolle. Με τους κριτικούς της εποχής να συρρέουν στο «Le chat noir» και να χαρίζουν την απόλυτη συγκατάθεση τους στην νέα αυτή τεχνοτροπία, το θέατρο σκιών του Riviere βρήκε αποδοχή στο σύνολο σχεδόν της γαλλικής κοινωνίας, αφήνοντας συχνά το «Le chat noir» και περιοδεύοντας ανά την επαρχία.

Κι αν η καλλιτεχνική αχλή που περιέβαλε την Μονμάρτη, περί τα τέλη του 19^ου αιώνα, έχει περιοριστεί, κι αν ο θάνατος του Salis θα σφραγίσει την πόρτα του «Le chat noir», η τέχνη απέδειξε έμπρακτα, εδώ, πως διαθέτει μια δικιά της κι απόλυτα ενιαία ψυχή και διαδρομή. Το 1895, λοιπόν, οι αδερφοί Λουμιέρ θα «εγκαινιάσουν» στην ουσία την 7^η τέχνη παρουσιάζοντας την εφεύρεση τους, το λεγόμενο «Cinematographe», και πάλι στο Παρίσι. Και η κινούμενη εικόνα του Riviere μοιάζει να βγαίνει έξω από τα νερά της Μονμάρτης για να βουτήξει, όμως, στα άδυτα μιας απόλυτα νέας και νεότευκτης τέχνης.

Rodolphe Salis

Ο απόηχος από τις Κάννες

Από τη Σοφία Γουργουλιάνη

Κόντρα σε οιωνούς και κορωνοιούς το Φεστιβάλ των Καννών επανήλθε δριμύτερο διαθέτοντας δοχεία συλλογής σάλιου έξω από προβολές και πάρτι, αφήνοντας, όμως, έξω από το κόκκινο χαλί μάσκες και λοιπά δαιμόνια. Κι αν το προσφιλές ρητό δηλώνει «we will always have Paris», η new age post-πανδημική κινηματογραφική εκδοχή του βροντοφωνάζει

«we will always have Cannes»

O Χρυσός Φοίνικας στο «Titane»

Η Julia Ducournau απογείωσε ανώμαλα ,από τη φετινή Κρουαζέτ με προορισμό τις σκοτεινές αίθουσες, το καλλιτεχνικό της όραμα προκαλώντας καλλιτεχνικά ατυχήματα και κινηματογραφικούς διαξιφισμούς μεγατόνων. Κι αν η απογείωση συνοδεύτηκε από σινεφιλικά κενά αέρος, η προσγείωση ήταν απόλυτα ομαλή, με την Ducournau να γίνεται η μόλις δεύτερη γυναίκα στην ιστορία του Φεστιβάλ των Καννών που θα διαθέτει πλέον έναν Χρυσό Φοίνικα να κοσμεί το τζάκι, το παράθυρο ή το νεροχύτη της. Με την ταινία της να αποσπά κριτικές που κυμαίνονται ανάμεσα στο αριστούργημα και στην απόλυτη ηλιθιότητα, η Ducournau επιδεικνύει ουσιαστική καλλιτεχνική φλέβα προσφέροντας μια ταινία που με αφορμή την ιστορία μιας οικογενειακής επανένωσης κινείται ανερυθρίαστα στα μονοπάτια του ανεξήγητου και του σουρεαλισμού.

Το standing ovation για τον Wes Anderson

Κι αν το ρεκόρ σε standing ovation για το Φεστιβάλ των Καννών ξεπερνά τα 20 λεπτά, τα φετινά post pandemic παλαμάκια έχουν την δικιά τους ιδιαίτερη ιστορική σημασία κι ανέδειξαν νικητή το «The French Dispatch» του Wes Anderson διαρκώντας 9 ολόκληρα λεπτά ουσιαστικής επευφημίας. Το νέο καλλιτεχνικό πόνημα που αποτίει φόρο τιμής στην ιστορία της δημοσιογραφίας και της ίδιας της συγγραφικής τέχνης, έφυγε με το coolness της χρωματιστής αισθητικής παλέτας και των πρωταγωνιστών του να εγγυώνται και εμπορική επιτυχία, χωρίς όμως να αποσπάσει κάποιο από τα μεγάλα βραβεία.

Η στιγμή που δάκρυσε ο Matt Damon

Κι αν ο δαιμόνιος Wes αποδείχθηκε νικητής του standing ovation, ένα άλλο 5λεπτο χειροκρότημα, αυτό για την νέα ταινία του Tom McCarthy «Stillwater» συνοδεύτηκε από τα δάκρυα του πρωταγωνιστή Matt Damon. O διάσημος πρωταγωνιστής, λοιπόν, ευρισκόμενος στην αίθουσα για την πρώτη προβολή της ταινίας, κοιτώντας το κοινό να χειροκροτά βρέθηκε να μην μπορεί να συγκρατήσει τα δάκρυα του, επιβεβαιώνοντας εμπράκτως το συγκινησιακό φορτίο της 7^ης τέχνης. Διαθέτοντας, μάλιστα, τον πρωταγωνιστικό ρόλο ενός πατέρα σε απεγνωσμένη αναζήτηση της κόρης του, είχε στο παρελθόν δηλώσει πως η συγκινησιακή αυτή φόρτιση επήλθε από την πρώτη κιόλας ανάγνωση του σεναρίου.

Η Tilda Swinton είναι παντού

Με την ίδια να αποτελεί σίγουρα μία από τις πλέον ταλαντούχες ηθοποιούς της γενιάς της, το φετινό Φεστιβάλ των Καννών έμοιαζε αφιερωμένο στην ιδιαίτερη περσόνα της. Διαθέτοντας ρόλους σε τρεις διαφορετικές ταινίες, το «The French Dispatch» του Wes Anderson, το «Souvenir: Part II» της Joanna Hogg και το «Memoria» του Apichatpong Weerasethakul, όργωσε το κόκκινο χαλί και τα μπαρ των Καννών με το απόλυτα ροκ της attitude αποσπώντας το μεγάλο βραβείο του απόλυτου coolness. Κι αν ίσως πολλοί αναρωτήθηκαν «πού πήγαν όλες οι άλλες ηθοποιοί» εκείνη με το ταλέντο και την ανδρόγυνη φυσιογνωμία της μοιάζει να κερδίζει όλα τα εντός και εκτός οθόνης στοιχήματα.

Μία πολύ σέξυ Κρουαζέτ

Κι αν η καραντίνα διαρκείας συνοδεύτηκε από προσωπική άνοδο ή προσωπική πτώση των σεξουαλικών (σας) επιδόσεων, το φετινό Φεστιβάλ των Καννών άφησε το στίγμα ενός εγκλεισμού απόλυτα σεξουαλικού, τροφοδοτώντας «άγρια» καλλιτεχνικά ένστικτα. Το θέμα των πρώτων ημερών ήταν η αιδιολειξία του Adam Driver στη Marion Cotillard. H οργιώδης διάθεση συνεχίστηκε στο «Benedetta» του Paul Verhoeven με έναν δονητή σε σχήμα Παρθένου Μαρίας. Για να καταλήξει σε μια γυναίκα που συνευρίσκεται ερωτικά με (και όχι πάνω σε) ένα αυτοκίνητο στο «Titane» της Julia Ducournau. Το όποιο λοιπόν ερωτικό (μας) καλοκαίρι ξεκινάει με τους καλύτερους πλην κινηματογραφικούς οιωνούς.

Tom McCarthy «Stillwater»

«Benedetta» by Paul Verhoeven

Ο πρίγκηπας της Αιγύπτου

Με τις παραστάσεις πάσης φύσεως στην χώρα μας να μετρούν απανωτά sold out και τον κόσμο να αγκαλιάζει το θέατρο με μια πρωτοφανή ορμή, οι ίδιοι οι άνθρωποι του θεάτρου δείχνουν ακόμη μπλεγμένοι στο μίτο ποσοστών, θέσεων αλλά και ενός ακόμα πιθανού θεατρικού lockdown. Προσπαθώντας, λοιπόν, ακόμα να αποκρυπτογραφήσουν το αίνιγμα της επόμενης χρόνιας ,αβοήθητοι από πάσης φύσεως κυβερνητικές θέσεις και προθέσεις, αρκούνται στο παρατεταμένο θερινό χειροκρότημα. Ακολουθώντας, όμως, ένα άλλο (ίσως και) λαμπρό παράδειγμα, η Μεγάλη Βρετανία ανακοίνωσε την δυνατότητα για πλήρες γέμισμα της αίθουσας του «DominionTheatre»όπου προβάλλεται το μιούζικαλ για όλη την οικογένεια «Ο Πρίγκηπας της Αιγύπτου». Δείχνοντας, λοιπόν, να αναγνωρίζει την όποια παιδευτική αξία του θεάτρου αλλά και την ίδια την σκληρή δουλειά των συντελεστών, η Βρετανική κυβέρνηση δείχνει απερίφραστα και ευθαρσώς τις δικές της θέσεις και προθέσεις για έναν θεατρικό χειμώνα σε πλήρη λειτουργία και υγειονομική ασφάλεια.

Το φάντασμα της όπερας

Αν η φετινή χρονιά έδειξε μόνο το σκληρό και «άσχημο» πρόσωπο της, τότε η αλληγορία του Φαντάσματος της όπερας και του παραμορφωμένου διευθυντή των παραστάσεων της Όπερας του Παρισιού αποκτά μια νέα κι εντελώς επίκαιρη δυναμική. Είτε η αλληγορία αυτή βρήκε θιασώτες ανάμεσα στους Βρετανούς θεατρανθρώπους είτε όχι, το «Her Majesty’s Theatre» στο Λονδίνο προσφέρει μια ολοκαίνουρια παρουσίαση του γνωστού έργου. Αν, λοιπόν, οι μεταπανδημικοί σας ευρωπαϊκοί δρόμοι σας βγάλουν και στο Λονδίνο, τότε η όποια αισιοδοξία κρύβεται στο ερωτικό αυτό μιούζικαλ είναι ικανή να σας χαρίσει ένα μασκοφόρο βράδυ με μάσκες διαφόρων ειδών αλλά με μυαλά και συγκινήσεις του είδους που μόνο το θέατρο ξέρει να προσφέρει. Με τους Killian Donnelly ως ‘The Phantom’, Lucy St Louis ως ‘Christine Daaé’ και τον Rhys Whitfield ως ‘Raoul’, η παράσταση έχει την πρεμιέρα της στις 27 Ιουλίου

Ο ποτάμιος θεός Αχελώος και η αρχαία πόλη των Οινιαδών

Κατέβαινα με το αυτοκίνητο και κοιτούσα το επιβλητικό αυτό ποτάμι , το παιδί του Ωκεανού που εξακολουθεί να ρέει με την παντάνασσα ορμή του, όπως και χθες, όπως και σήμερα( 1) . Ο θαυμαστός ποτάμιος θεός, ο Αχελώος , που είχε για κόρες του Νύμφες και πηγές , μα πόθησε με έρωτα σφοδρό την όμορφη Δηιάνειρα, την κόρη του Οινέα, κι έγινε αιτία για πάλη με τον ημίθεο Ηρακλή . Ο έρωτας και πάλι ο έρωτας , σκληρός μέσα στον κόσμο των αρχαίων, τους καίει τους ανθρώπους , πότε με ένα πουκάμισο που έπεσε από λάθος σ αγαπημένα χέρια , και πότε με ένα φουστάνι νυφικό, δώρο μιας βάρβαρης στου υμέναιου το τραγούδι. Θεοί , θνητοί κι ημίθεοι, κανένας δε γλιτώνει «amor asculo significatur, necessitas nodo» θα πουν οι Λατίνοι , με άλλα λόγια , «ο έρωτας δηλώνεται με το φιλί , η ανάγκη με τον κόμπο». Δυο στρόγγυλες εικόνες σκέφτομαι, το στόμα κι η θηλιά για να τυλίγουν ό, τι υπάρχει… Συχνά, ανάμεσα στον έρωτα και την ανάγκη, μια σκοτεινή ομοιότητα , όπως ανάμεσα, φιλί και κόμπος . Άλλωστε, ο έρωτας νικητής και ανίκητος, ορμάει πάνω από θάλασσες, ως τους πιο απόμερους τόπους και μήτε θεός τού ξεφεύγει , μήτε θνητός, μοναχά τρελός όποιον κατέχει , λέει ο σοφός Σοφοκλής δια στόματος Αντιγόνης , για να το δηλώσει και πάλι με την Δηιάνειρα, ο Έρωτας κυβερνά θεούς κυβερνάει κι εμένα(2)

Φιδίσιο σώμα, ο Αχελώος ποταμός ως εραστής , σα δράκος του παραμυθιού δίπλα σε ωραία πριγκίπισσα , φιδίσιο σώμα , όπως κι ο μικρός Εριχθόνιος που η Αθηνά τον δέχτηκε κι έγινε η προστάτις του, και κεφαλή βοδιού ή ταύρου άλλοτε, σαν τη μορφή που πήρε ο Δίας κλέβοντας την Ευρώπη. Πόσο αγαπούν αλήθεια οι Έλληνες τις μεταμορφώσεις στον θεικό έρωτά τους , άλλοτε κύκνος και αιθέρας, κι άλλοτε ταύρος δίκερως , χρυσόκερως κι αμφίκερως και ανδρόγυνο φεγγάρι. Γνώριζαν φαίνεται καλά οι αρχαίοι, ότι υπερβολή είναι ο θεός, και ο θεός μπορεί να ανατρέπει τη ζωή , όπως κι ο έρωτας . Να τος λοιπόν πώς φιδοσέρνεται ο ποταμός, κει κάτω στη στροφή του δρόμου , πριν στο Ιόνιο πέλαγος με ορμή να ξεχυθεί , και σκέφτομαι τον τρόμο της Δηιάνειρας έτσι όπως τον περιγράφει :

Γιατί σα ζούσα ακόμα στα παλάτια
του πατέρα μου Οινέα στην Πλευρώνα,
δοκίμασα εξαιτίας της παντρειάς μου
τέτοια φριχτή αγωνία, καθώς άλλη
καμιά γυναίκα από την Αιτωλία.
Γιατ᾽ έναν ποταμό μνηστήρα μου είχα,
τον Αχελώο, που σε τρεις μορφές
ήρθε και με ζητούσε απ᾽ το γονιό μου·
τη μια ταύρος πραγματικός, την άλλη
σα στριφτοπαρδαλό γιγάντιο φίδι,
και ξανά πάλι με το σώμα ανθρώπου
και βοδιού κεφαλή κι απ᾽ τη δασιά του
γενειάδα όλο νερά κυλούσαν βρύσες.
Τέτοιος μνηστήρας να με περιμένει,
παρακαλούσα η άθλια να πεθάνω
πριν το κρεβάτι αυτό να πλησιάσω·
ώσπου στερνά και με πολλή χαρά μου
ήρθ᾽ ο τρανός του Δία και της Αλκμήνης
ο γιος, και μπαίνοντας σε αγώνα μάχης
με κείνον, με λευτέρωσε·(3)

Τάχατες θα τον χαρεί η Δηιάνειρα αυτόν τον άλλο γάμο ; Σίγουρα όχι για πολύ , αφού για να τον πάρει από την κλίνη της Ιόλης τον Ηρακλή , και πάλι δικό της να τον έχει , με τα δικά της χέρια δίχως να το θέλει τον σκοτώνει, στέλνοντας τού Κένταυρου τού Νέσσου το χιτώνα . Εκείνη φυσικά άλλο ποθεί, όμως θαρρείς κι αυτή είναι η εκδίκηση του τέρατος, ή αλλιώς της δυσμορφίας . Το τέρας μπορεί να συγχωρήσει εκείνον που τον σκότωσε, ίσως κι εκείνον που το πλήγωσε . Μα δε θα συγχωρήσει ποτέ εκείνον που δε θέλησε να το αγγίξει.

Ο Ηρακλής για λίγο κέρδισε τη μάχη , νίκησε τον ποτάμιο θεό , κόβοντας το δεξί του κέρατο, την ώρα που ο θεός έπαιρνε μορφή ταύρου .Από το αίμα τού Αχελώου γεννήθηκαν μας λέει ο μύθος οι Σειρήνες. Και καθώς ο ήρωας έχει ανάγκη το τέρας για να υπάρξει , ο ποτάμιος θεός, επιβραβεύει τον ημίθεο , χαρίζοντάς του το κέρας της Αμάλθειας, που ο Ηρακλής με τη σειρά του θα το δώσει στον Οινέα επισφραγίζοντας με τον τρόπο αυτό , την ένωσή του με την κόρη.

Μήπως το κέρας δεν είναι άλλο, παρά συμβολισμός για την εύφορη εκείνη γη , που κατά πως λένε καλλιεργούνταν το αμπέλι; Τον τόπο εκείνο όπου μια πόλη, πολύ ισχυρή ως μαρτυρούν τα τείχη, ήκμασε φέροντας το όνομα του βασιλιά της; Εκεί, στην νοτιοδυτική Αιτωλοακαρνανία, λίγο πριν καταλήξει ο ποταμός Αχελώος στο Ιόνιο Πέλαγος και τις Εχινάδες νήσους, βρισκόταν η αρχαία πόλη, Οινιάδες , με αγορά και θέατρο που είναι λαξευμένο πάνω σε φυσικό βράχο, να εποπτεύει τον κάμπο και τις εκβολές του Αχελώου. Μα κι ένα θαυμαστό νεώριο, ναυπηγείο συντήρησης κι επισκευής των πλοίων, το αρχαιότερο, ίσως, καλύτερα σωζόμενο. Ένας ναύσταθμος 3.000 χρόνων. Εκεί , σε αυτή τη στρατηγική θέση-με πρόσβαση στη θάλασσα μέσω του πλωτού Αχελώου και δυνατότητα ελέγχου για την είσοδο στον Πατραϊκό κόλπο και στα περάσματα σε Λευκάδα , Ιθάκη και Κεφαλλονιά- μια αρχαία πόλη άνθισε κάποτε , δημιουργώντας προϋποθέσεις για εμπόριο και πολιτιστική ζωή, μια πόλη, που έδωσε τροφή σε μύθους. Άλλοι είπαν πως ιδρυτής ήταν ο Οινέας , ο βασιλιάς της Αιτωλίας που είχε βοσκό τον Στάφυλο. Άλλοι πως ιδρυτής της ήταν ο μητροκτόνος Αργείος Αλκαίων , που έφτασε ως εκεί τις Ερινύες, να γλιτώσει, κι άλλοι, πως μια αποικία των Κορινθίων ήταν, σα τόσες άλλες, που ιδρύθηκε τον 6^οπ.χ αιώνα .

Το αυτοκίνητο έχει σταματήσει . Φαρδιά μεγάλη η γέφυρα και κάτω από τα πόδια μου ο Αχελώος. Στις όχθες του, ψηλά πυκνόφυλλα δέντρα, ίσα που θροΐζουν, λες χαιρετούν το πέρασμά του. Ένα φως καλοκαιρινό , ανελέητα δυνατό , κοφτερό , περνάει ανάμεσα στα φύλλα και βυθίζεται στο ποτάμι. Φωτίζει τους μύθους , τους περιλούζει , τους ξεδιαλύνει, τους περιπλέκει, φανερώνοντας τις πολύσημες συνδέσεις τους . Πού είναι η αλήθεια μέσα στον μύθο; «Ίσως τελικά ο μύθος δεν είναι παρά μια αφήγηση που γίνεται κατανοητή μονάχα καθώς την αφηγείσαι , ίσως τελικά ο αμεσότερος τρόπος για να συλλογιστούμε τους μύθους είναι να διηγηθούμε και πάλι τα παραμύθια»(4) από Αύγουστο χειμώνα, άλλωστε …

Ποτάμι εσύ αδέκαστο(5)
(της αιωνιότητας αρχαία μεταφορά)
που τις διαρκείς του σώματος μεταμορφώσεις
τα νερά σου με φθόνο καθρεφτίζουν
της αντοχής και της αδιαλλαξίας την τέχνη δίδαξέ μου
ώστε τέλος αντάξιο ν’ αξιωθώ του μίσους που μας δένει
στο ερωτικό σου δέλτα μέσα στο άγιο αυτό τρίγωνο του τίποτα για πάντα να χαθώ.

Ανδρέας Εμπειρίκος Αμούρ- Αμούρ/ Γραπτά ή Προσωπική Μυθολογία
3. Σοφοκλή , Τραχίνιαι μετφ. Ι. Γρυπάρης
4. Ρομπέρτο Καλάσσο / Οι Γάμοι του Κάδμου και της Αρμονίας
5.Χάρης Βλαβιανός , Cryme a river / Η Νοσταλγία των Ουρανών

…and the Golden Phoenix goes to…Renate Reinsve

Ο Νορβηγός Joachim Trier αποτελεί ένα απτό παράδειγμα αυτού του σύγχρονου σκηνοθέτη-ταξιδευτή των διεθνών φεστιβάλ που με την παρουσία, το φεστιβαλικό οδοιπορικό και την ποιότητα της δουλειάς του καταφέρνουν να καθιερωθούν στο διεθνές κινηματογραφικό σκηνικό. Έχοντας, λοιπόν, χαρίσει στην 7^η τέχνη μερικές από τις σημαντικές ταινίες του 21^ου αιώνα (Oslo 31 August, Louder than Bombs) βρέθηκε να ταξιδεύει και στην Κρουαζέτ στο φετινό ζωντανό ,πλην ακόμα πανδημικό, φεστιβάλ των Καννών. Με την νέα του ταινία «The worst person in the world» να βρίσκεται υποψήφια για τον Χρυσό Φοίνικα, να αποσπά εξαιρετικές κριτικές πλην όμως όχι μεγάλα βραβεία.

Αφηγούμενος, όμως, την ιστορία της 30χρονης Julie σε μια πορεία προς τον πυρήνα της ενηλικίωσης, χάρισε τον πρωταγωνιστικό ρόλο στην Νορβηγίδα Renate Reinsve η οποία βρέθηκε με τον Χρυσό Φοίνικα για την ερμηνεία της ανά χείρας. Με τον Trier να δηλώνει πιστός θιασώτης του ταλέντου της Reinsve έχοντας, μάλιστα, γράψει τον ρόλο της Julie κομμένο και ραμμένα στα προσωπικά της υποκριτικά μέτρα, εκείνη βρήκε έναν υποκριτικό εαυτό που δικαίωσε τον σκηνοθέτη και έφερε ένα μεγάλο κινηματογραφικό βραβείο για πρώτη φορά σε νορβηγικά χέρια.

Κι αν το Χόλιγουντ χαρίζει τα Όσκαρ και τα πάσης φύσεως βραβεία του σε αμερικανικές παραγωγές (συχνά) αμφίβολης καλλιτεχνικής αξίας, τα ευρωπαϊκά φεστιβάλ επενδύοντας στην δημοκρατικότητα της δημιουργίας και της εκπροσώπησης αποδεικνύουν πως οι ευκαιρίες είναι για να δίνονται και το ταλέντο (και) για να (επι)βραβεύεται.

Αβάστακτη ελαφρότητα του Χόλυγουντ και οι LGBTQ ταινίες

Με την Αμερικανική κοινωνία να δείχνει να μπορεί να ξεφύγει από έναν Τραμπισμό διαρκείας και ουσίας, η κινηματογραφική βιομηχανία προσπαθεί να δείξει το φιλόξενο πρόσωπο της στην εκπροσώπηση μειοψηφιών και την έμπρακτη στήριξη της στην ανάγκη αποδοχής τους από το σύνολο της κοινωνίας.

Έτσι, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της φετινής πανδημικής κινηματογραφικής χρονιάς, από τις (μόλις) 44 mainstream ταινίες που είδαν το «σκοτάδι» της κινηματογραφικής αίθουσας, 10 περιλαμβάνουν LGBTQ χαρακτήρες. Το ποσοστό αυξήθηκε κατά 4,6% από το αντίστοιχο του 2019 περιλαμβάνοντας, όμως, πολύ μικρότερο αριθμό ταινιών λόγω των συνεχών ακυρώσεων και αναβολών.

Ενώ, επίσης, ο χρόνος των χαρακτήρων αυτών εντός οθόνης αυξήθηκε σημαντικά. Το 80% των ταινιών με LGBTQ χαρακτήρες τους χάρισαν χρόνο που υπερβαίνει τα δέκα λεπτά. Ενώ, έως το 2019, ο χρόνος αυτός σπάνια υπερέβαινε τα τρία λεπτά.

Κι αν για πολλούς η πληθυσμιακή αυτή ομάδα αποτελεί μειοψηφία εκτός προσωπικών ορίων και συνόρων, η αναγκαιότητα για απόλυτη αναγνώριση της ελευθερίας έκφρασης και αρμονικής συνύπαρξης με το σύνολο της κοινωνίας παραμένει επιτακτική. Αν και το Χόλιγουντ δεν έχει αποτελέσει διαχρονικά φυτώριο καλών πρακτικών και προοδευτισμού ας ελπίσουμε πως η συγκυρία αυτή δεν αποτελέσει πανδημική σύμπτωση αλλά νέο ουσιαστικό ξεκίνημα.

O Σάσα Μπαρον Κοέν και η Κάνναβης

Τον Απρίλιο εμφανίστηκε σε κεντρική Λεωφόρο της πολιτείας της Μασαχουσέτης, διαφημιστική πινακίδα εταιρείας πώλησης φαρμακευτικής κάνναβης με κεντρικό πρόσωπο τον «Μποράτ», τον ομώνυμο ήρωα τον ταινιών του Σάσα Μπάρον Κοέν, και με κεντρικό σύνθημα, το «It is nice», χαρακτηριστική ατάκα της ταινίας και του ήρωα.

Μέσα σε τρεις μέρες, οι οδηγοί θα διαπίστωσαν την άμεση απόσυρση της πινακίδας και θα έφτασαν στον εκάστοτε προορισμό τους χωρίς την «φάτσα» του Μποράτ να συνοδεύει την πώληση φαρμακευτικής κάνναβης και το ταξίδι τους.

Ο ίδιος, λοιπόν, ο Σάσα Μπάρον Κοέν διαπιστώνοντας την ύπαρξη της διαφημιστικής πινακίδας κινήθηκε νομικά εναντίον της εταιρείας στην οποία δεν είχε ποτέ χορηγήσει την άδεια για χρήση της εικόνας του.

Δηλώνοντας πως ,αφενός είναι εξαιρετικά προστατευτικός με την χρήση της δημόσιας εικόνας του και αφετέρου ότι δεν έχει ποτέ ο ίδιος κάνει χρήση κάνναβης, ζήτησε την άμεση απόσυρση της διαφήμισης. Καταφέρνοντας να κερδίσει το αυτονόητο κι αναφαίρετο δικαίωμα της προστασίας της ιδιωτικότητας και της χρήσης της προσωπικής εικόνας, η διαφήμιση φυσικά και δεν κοσμεί πλέον την λεωφόρο της Μασαχουσέτης.